Hoe herken je een heks (m/v/x)?

 

Het is een gangbare misvatting dat heksen herkenbaar zijn aan puntmutsen, bezemstelen en grote wratten. Was het maar zo eenvoudig, dan pikte je hen er gewoon uit. Nee, heksen zijn veel slimmer dan dat, en gelijk hebben ze. Want wie een beetje magie in de vingers heeft, die wordt al snel schreef bekeken. Ook als je enkel rozen tevoorschijn tovert, of appeltaartjes. De mensen denken altijd meteen het ergste, en dan is het gewoon veel rustiger om in cognito door het leven te gaan.

Echter, de mensheid is nieuwsgierig. En inventief. Daarom ontwikkelde men in de loop der tijden heksenproeven, de een al vreselijker dan de andere. En zeker niet allemaal doeltreffend. Dat was een moeilijke tijd voor heksen en daar willen we dus niet naar terug.

Er is echter ook een makkelijker truukje en dat ga ik nu aan je uitleggen. Wel met de afspraak dat je het enkel in extreme gevallen van pesterij zal inzetten. Want hoewel de meerderheid van de heksen echt heel lief is, zitten er ook rotte appels tussen. Dat gebeurt nu eenmaal in de beste families. Dus, enkel als je wil weten wie jouw kat heeft betoverd of wie ervoor zorgde dat je voordeur klemt, kan even een checkje doen.

Daarvoor neme men een ring van edelmetaal. Goud dus, al werkt zilver ook (brolringetjes van plastic niet, ik spreek uit ondervinding). Je houdt de ring voor je ene oog en knijpt het andere oogje toe. Zo'n ring werkt dan een beetje als de tiktok filters van weleer. Bij een echte heks zie je dan een bijenkorf op het hoofd verschijnen. Probeer het maar eens, je zal zien dat het werkt.

Waarom dit zo is, daar hebben we het raden naar. En ook de literatuur over volksverhalen legt dit niet echt uit. Er zijn wel enkele suggesties:

• Bijen kunnen een symbool zijn van de vrijzinnigen, en in oude verhalen gooit men niet-gelovig (katholiek) zijn vaak om één hoop met alle onheil die de wereld kan treffen.
• Er was ooit een stroming die meende dat de heksenverhalen nog veel verder teruggingen naar een oer-godsdienst waarin bijen als symbool van vruchtbaarheid een grote rol speelden. Die theorie is nu verlaten, maar speelde misschien mee bij verhalenvertellers van een eeuw geleden.
• In Vlaamse volksverhalen spreekt men ook vaak over toverboeken. Eentje daarvan wordt met naam genoemd: de Dubbele Ambrozius. Dit is een gekend boek met informatie over bijenteelt en bijenzegens. En dat vond men blijkbaar magisch, bijvoorbeeld in dit verhaal.
• In het Engels heet een suikerspinkapsel een Beehive, maar voor zover ik kon nagaan ontstond dit pas in de jaren '60, wat dus na de verhalen komt die ik heb bestudeerd. Of die benaming ergens een link hefet met de heksenverhalen weet ik niet, maar dat zou wel leuk zijn, toch?

Maar misschien weet jij het beter, dan hoor ik het graag. Ook het insidersperspectief van heksen is zeer welkom, voor zover ze dat zouden willen natuurlijk.